Tiroid 

 

Tiroid bezi  boyunda nefes borusunun önünde, adem elması olarak adlandırılan  tiroid kıkırdağının altında yerleşen kelebeğe benzer bir endokrin bezdir. Normal koşullarda  20-25 gram ağırlığındadır. Ürettiği hormonları kana salgılar bu nedenle zengin bir kan ve lenf damar ağına sahiptir. Tiroid bezi içinde esas olarak tiroid hormonları (T3 ve T4) ve kalsitonin hormonu üretilir.


Tiroid bezinin fazla hormon salgılaması “Hipertiroidi” ve az hormon üretmesi “Hipotiroidi” olarak adlandırılır.Kandaki tiroid hormon fazlalığı durumuna tirotoksikoz  halk arasında bilinen adıyla zehirli guatr denmektedir. 

 

Guatr nedir?

Tiroid bezinin tümöral olmayan her türlü büyümesine guatr adı verilir. Pek çok nedenden kaynaklanabilir. Bir bireyde guatr olması her zaman bezin fazla çalıştığı anlamına gelmez. Az çalışan bezlerde de benzer durum ortaya çıkabilir.  Tedavi yöntemleri altta yatan nedene bağlı olarak çeşitli ilaç tedavileri veya cerrahi tedavi olabilir. 

 

Hipertiroidi 
 

Çok çeşitli nedenlerle tiroid bezinin fazla hormon salgılaması durumu ortaya çıkabilir. Bez nodüler tarzda veya yaygın olarak değişikliğe uğramış olabilir. Hipertiroidi durumunda kanda tiroid hormonları olan T3 ve T4 yüksek olarak saptanırken esas görevi tiroidden hormon salgılatmayı uyarmak olan ve hipofiz bezinden salgılanan TSH düzeyi düşük olarak saptanır. 


Hipertiroidi belirtileri; halsizlik, çarpıntı, sinirlilik, sıcağa tahammülsüzlük, iştah artmasına karşın zayıflama, terleme, ishal, nefes darlığı, adet kanamalarında azalma olabilir. Özel bazı hastalıklarda gözlerde parlak bakış, dışarı doğru çıkıklık görülebilir.

 

Hipertiroidi nedenleri:
 

•    Toksik multinodüler guatr
•    Toksik adenom
•    Basedow Graves hastalığı
•    Bazı tiroiditlerin belli dönemleri 
•    Gebelik hipertiroidisi
•    Fazla iyot veya tiroid hormonu alımına bağlı hipertiroidi

 

Hipertiroidi tedavisi
 

Tedavide amaç metabolizma hızına direkt etki eden tiroid hormonlarının yarattığı bulguları ortadan kaldırmaktır.

Genellikle başlangıç tedavisi tiroid hormonlarının sentezini durdurarak etki eden antitiroid iaçların kullanımıdır. Bu amaçla  metimazol veya özellikle gebelerde propiltiourasil kullanılır. İlaç tedavisine başlandıktan sonra 6 ay-1 yıllık tedavi sonrası hipertiroidi  düzelmiyorsa ya halk arasında atom tedavisi denen radyoaktif iyot verilmesi veya cerrahi  tedavi uygulanabilir. 

 

Hipotiroidi nedenleri
 

Her zaman klinik bulguları tam olarak ortaya çıkmasa da sık görülen bir hormonal bozukluktur. Özellikle kadınlarda ve yaş ilerledikçe sıklığı artar. Hipotiroidi durumunda kanda tiroid hormonları olan T3 ve T4 düşük olarak saptanırken ihtiyaç arttığından TSH düzeyi yüksek olarak saptanır.  

 Bulgular genel olarak hormonlardaki azalmaya paralel olarak artış gösterir. Subklinik tablolarda sadece hormon profili bozulmuş olup belirgin semptom oluşturmayabilir. Yorgunluk, halsizlik, kilo alma, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, saçlarda kuruluk, eklem ağrısı, üşüme, kabızlık, adetlerde düzensizlik,depresyon, kısırlık, algıda küntleşme ileri olgularda ses kabalaşması, cilt altında sert ödem oluşabilir

Hipotiroidinin  toplumdaki özellikle kadınlar arasındaki en sık nedeni; tiroid bezinin bir çeşit iltihabi rahatsızlığı olarak tanımlanabilen tiroiditlerden Hashimoto tiroiditi, tiroid ameliyatı ile tiroid bezinin çıkarılması ve radyoaktif iyot tedavisidir. 

Tedavisinde tiroid ilaçları ile desteklemek uygulanabilir.